Hedef Belirleme Çalışması hedeflerin neler olduğunu tespit etmeye ve ortaya koymaya yönelik kullanışlı ve önemli koçluk aracıdır.
Elbette bu çalışmayı yapmak zorunlu değildir. Müşteri istemezse veya beklentisi farklı ise gereksiz bile olabilir.
Koçluk yaparken koçların sürece katkı sağlamak amacıyla kullandıkları çeşitli araçlar vardır. Bunlarla ilgili genel açıklamaları aşağıdaki yazımda yapmıştım.
Hedef Belirleme Çalışması Nedir?
Herkes hayatı boyunca bir yerlere ulaşmaya çalışır. Gözünde canlandırdığı ve sonunda varmak istediği bu nokta kişinin hedefini oluşturur.
Hedefler genellikle daha etkin bir konum, daha iyi bir yer, daha rahat bir ortam, daha kaliteli bir özellik, vb. birçok farklı şekilde olabilir.
Hedef belirleme çalışması bu hedeflerin neler olduğunu tespit etmeye ve ortaya koymaya yönelik bir araçtır. Bu çalışma kapsamında hedefler belirlenirken de kolaylık için belirli yaygın modellerin kullanıldığı görülür.
Hedef Belirleme Çalışması Kullanım Amacı
Hedef Belirleme Çalışması kişiler hayatlarını şekillendirirken nasıl bir yol haritası oluşturacaklarını ortaya koymak için kullanılır. Kişilerin önünde amaçlanan net bir sonuç olmasını ve bunu açık bir şekilde fark etmesini sağlar.
Koçların ve mentorların bu aracı kullanma amacı müşterisinin/danışanının henüz zihninde şekillenmemiş veya kafasına tam oturmamış nihai sonuçların neler olduğunu keşfetmesine yardımcı olmak, bunu yaparken de bu sonuçların (hedeflerin) müşterisi/danışanı için anlamlı ve tutarlı olmasına yardımcı olmaktır.
Bu araç genellikle müşterinin/danışanın belirgin, açık ve net sonuçlar için hedeflerini ortaya koymak isteyip bunu kendi başına başaramadığı durumlarda kullanılır.
Hedef Belirleme Modelleri
Hedef belirleme çalışması kapsamında yaygın olarak kullanılan model SMART modelidir. İngilizce kelimelerin baş harflerinden oluşturulmuş bir akrostiştir.
SMART modeli ne kadar yaygın bilinirse bilinsin yanında bunu daha ileriye taşıyacak birçok model daha çıkmıştır ve muhtemelen zaman içerisinde çıkacaktır da…
PURE ve CLEAR şeklinde farklı akrostişler de yine hedef belirleme çalışmasını destekleyici ve geliştirici modellerdir.
Aşağıda bu akrostişleri oluşturan İngilizce kelimelerin neler olduğu görülebilir.
Hedef Belirleme Çalışması Uygulama Yöntemi
Önce amaçlanan konular ve bunların sonuçları ortaya çıkarılır. Çıkan sonuçlar bazı önceden tanımlanmış modellere uygun şekilde yazılmalı ve dile getirilmelidir. Müşteri hedeflerini modellere uygun şekilde ifade edip teyit ettikten sonra bu hedeflere ulaşmak için gerekli adımlar belirlenir. Adımlar da netleşip şekillenince ortaya müşterinin rahatlıkla takip edebileceği bir yol haritası çıkar. Müşteri koçuyla birlikte şekillendirdiği bu yol haritasına uygun şekilde hareket ederek ilerler. Tıkandığı durumlar için gerektiğinde yine koçuyla görüşerek daha etkili nasıl ilerleyebileceği keşfetmeye çalışır.
Ulaşılmak istenen hedeflere ulaşmanın ardından istenirse süreç başa döndürülerek yeni döneme dair yeni hedefler de belirlenebilir.
Çalışma sonrasında hayatınızda yapmanız gereken değişiklikler varsa, bunları belirli bir takvime oturtarak ödev/görev olarak tanımlayıp iş planınızı belirleyin.
Koçunuzla bunlar konusunda mutabık kalarak sonraki adımı belirleyin.
Hedefi Tutturma / Hedefe Ulaşma
Hedefi tutturma veya hedefe ulaşma, hedef belirleme çalışması kapsamının dışındadır. Bunlar hedef belirleme çalışması bittikten sonra uygulamaya bağlı olarak takip edilip değerlendirilecek konulardır. Eğer hedefler başta müşteriye uygun biçimde, doğru bir şekilde tanımlandıysa hedeflere ulaşmak daha kolay olacaktır.
Bununla birlikte, başta yapılan hedef belirleme çalışması ne kadar etkin biçimde yapılmış olursa olsun her zaman hedeflere ulaşılamayabilir. Çünkü eldeki kaynaklar, dış etkenler, öngörülemeyen riskler gibi birçok farklı durum buna sebep olabilir. Öyle olsa bile hedefleri revize etmek ve akışta kalmak kişinin kendi elindedir.
Açık ve belirgin hedefler oluşturmak, daha sonra da o hedefleri tutturmak kimilerine zor gelebilir. Avcılıkta çalılıktan havalanan kuşların nereden çıkacağını bilmeyen, hedefleri sürekli hareket halindeyken onları vuran avcıları düşünün. Bu şekilde önünde sabit, belirgin, görülebilir ve önceden belirli hedefleri olan kişilerin bu hedeflere ulaşamamasını daha farklı değerlendirmek gerekir.
Sonuç
Tüm koçluk araçları gibi Hedef Belirleme Çalışması Aracı da bir araçtır. Müşteriye ve sürece sağlayacağı katkı kadar önemli ve değerlidir. Kullanılacağı zaman müşterinin beklentisi sorulmalı, onayı alınmalı ve aynı zamanda katacağı değer de önceden sorgulanmalıdır.
Eğer koçluk alan birisi veya müşterim olarak bu yazıyı okuyorsanız öncelikle bunu en az bir kere benimle veya kendi koçunuzla birlikte uygulayın. O zaman esasını öğrendikten sonra kendi başınıza ilerleyebilirsiniz. Başlangıçta tek başınıza ve modellere tam uyumlu olmadan yaparsanız beklentinize uygun sonuçlar alamayabilirsiniz.
Eğer yeni bir koçsanız bana ulaşın ve birlikte araçlar üzerine bir çalışma yapalım. Böylece koç olarak gelişiminize katkı sağlayacak bu ve benzeri birçok araçla ilgili deneyimler elde edebilesiniz.
Hepiniz sevgiyle, mutlulukla ve koçlukla kalın.
Köksal Gürkan
Profesyonel Koç, Mentor, Eğitmen, PMP®